Ομαδική χρονομέτρηση. Τι και πως… τακτική!

Author: 1 Σχόλιο Share:

του Κώστα Γεωργιάδη-προπονητή ποδηλασίας

Η Ομαδική Χρονομέτρηση στην ποδηλασία είναι ένα αγώνισμα στο οποίο οι ομάδες ποδηλασίας ανταγωνίζονται με τον χρόνο. Οι ομάδες ξεκινούν τον αγώνα και την χρονομέτρηση ανά ίσα τακτικά χρονικά διαστήματα των 3-4-5 λεπτών. Οι δυνατότερες ομάδες βρίσκονται προς το τέλος της λίστας εκκίνησης και έτσι έχουν το πλεονέκτημα να γνωρίζουν τις χρονικές διαφορές που έχουν με τους ανταγωνιστές τους. Αυτό κάνει και το αγώνισμα πιο θεαματικό.
Σε αντίθεση με το ατομικό χρονόμετρο, όπου απαγορεύεται το «κολλητήρι», στο ομαδικό χρονόμετρο οι ομάδες δουλεύουν με τέτοια τακτική, ώστε να μπορέσουν να επωφεληθούν από το κολλητήρι και τις αλλαγές μεταξύ τους, όσο το δυνατό περισσότερο.

omadikh xronometrhsh team time trial road bike (6)

Οι ομάδες συναγωνίζονται μεταξύ τους σε διάφορες χιλιομετρικές αποστάσεις, π.χ. για την πίστα είναι 4χλμ, ενώ για τον δρόμο σε συγκεκριμένες χιλιομετρικές αποστάσεις. Παλαιότερα και μέχρι και το 1992, το αγώνισμα της Ομαδικής Χρονομέτρησης υπήρχε στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών αγώνων στο Παγκόσμιο αλλά και στο Εθνικό Πρωτάθλημα με αποστάσεις 100χλμ για τους άνδρες και 70χλμ για τους εφήβους. Σήμερα στην Ελλάδα αγώνισμα Ομαδικής Χρονομέτρησης δρόμου νομίζω πως διοργανώνουν μόνο ο Παναθηναϊκός και το Σωματείο 1000Δέντρα.

omadikh xronometrhsh team time trial road bike (5)

Το συγκεκριμένο αγώνισμα, πέρα από το ότι βελτίωνε τεχνικά όλα τα μέλη μίας ομάδας στον τρόπο που δουλεύουν σε σχηματισμούς, έδινε και τον «κύριο λόγο» για την νίκη στον 3ο ή και στον 4ο αθλητή της ομάδας, με αποτέλεσμα να υπάρχει σημαντική βελτίωση στην απόδοση αυτών των μελών εξαιτίας της ανάθεσης μεγάλης ευθύνης. Ένα ακόμη θετικό στοιχείο ήταν πως οι ομάδες έπρεπε να δουλεύουν με αρκετούς αθλητές ώστε να διαλέξουν από αυτούς τους καλύτερους για την σύνθεση της 4άδας και όχι να δουλεύουν με μονάδες. Έτσι προπονoύνταν και σε θέματα τεχνικής και τακτικής περισσότεροι επί το πλείστον αθλητές και υπήρχε και μεγαλύτερο περιθώριο για την ανεύρεση ταλέντων.
Το αγώνισμα εκτελείται σε ερασιτεχνικό επίπεδο σε δρόμο και σε πίστα με την σύνθεση τεσσάρων αθλητών κάθε ομάδας, ενώ σε επαγγελματικό συνήθως με εννέα αθλητές (ή όσους έχουν δικαίωμα συμμετοχής στον εκάστοτε Γύρο από κάθε ομάδα). Το χρονόμετρο σταματάει με τον τερματισμό του 3ου για την 4άδα, ή του 5ου για την 9άδα, αθλητή αντίστοιχα.

omadikh xronometrhsh team time trial road bike (7)

Οι υπόλοιποι αθλητές είναι «αναλώσιμοι» αλλά και για παν ενδεχόμενο είτε στην περίπτωση που υπάρξει κάποιο μηχανικό πρόβλημα, είτε επέλθει κάποια πτώση κ.α. Συνήθως όμως, επειδή τα παραπάνω γίνονται σπάνια, χρησιμοποιούνται οι επιπλέον αθλητές ώστε να βελτιωθεί η απόδοση της κάθε ομάδας, καθώς θα εξαντληθούν νωρίτερα δουλεύοντας περισσότερο από τους υπόλοιπους, με στόχο τον καλύτερο χρόνο του 3ου αθλητή και κατ’ επέκταση όλης της ομάδας.
Οι σχηματισμοί που κάνουν οι ομάδες είναι για την 4άδα σε μονό στοίχο και για περισσότερους (μέχρι και 9άδα) σε μονό στοίχο ή σε διπλό στοίχο με κυκλικές αλλαγές. Στους μονοήμερους αγώνες δεν είναι υποχρεωτικό να τερματίσει ο αναπληρωματικός 4ος αθλητής, ο οποίος όμως βραβεύεται κανονικά. Στους γύρους, θα πρέπει να συνεχίσει -ο αθλητής που θα μείνει από την ομάδα- και να τερματίσει για να μπορεί να πάρει εκκίνηση στο επόμενο ετάπ. Στην γενική κατάταξη του γύρου προσθέτει τον ατομικό του χρόνο (άμα έχει μείνει από την 5άδα της ομάδας) για την συνέχεια των ετάπ. Αυτό δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία γιατί όλα τα μέλη των ομάδων συνήθως ενδιαφέρονται για τον χρόνο του αρχηγού της ομάδας.

omadikh xronometrhsh team time trial road bike (2)

Συνήθως στο Ομαδικό Χρονόμετρο ξεχωρίζουν οι αθλητές που έχουν ρυθμό, ισχύ αλλά ταυτόχρονα και αντοχή. Το σωματικό βάρος είναι πάντα παράγοντας που επηρεάζει, όμως δεν είναι τόσο καθοριστικός όσο στις ανηφόρες, αφού παρέχει περισσότερη ισχύ.

Τεχνική του αγωνίσματος:

Η 4άδα των αθλητών ξεκινάει σε παράταξη από στάση (στηριζόμενοι από κριτές) και ξεκινάει τον αγώνα. Αμέσως διατάσσονται σε μονό στοίχο-γραμμή (ο ένας πίσω από τον άλλον). Επειδή συνήθως χρησιμοποιούνται τιμόνια με αεροδυναμικές μπάρες οι οποίες στην λαβή τους δεν έχουν φρένα, καλό είναι οι αθλητές να είναι έμπειροι και να αφήνουν μεταξύ τους κάποια απόσταση ασφαλείας (10-30cm).

omadikh xronometrhsh team time trial road bike (8)

Η λαβή του τιμονιού στις αερόμπαρες δεν είναι τόσο ισχυρή όσο στις μανέτες ή στο κάτω μέρος του τιμονιού. Σε περίπτωση πλάγιου αέρα (και με τροχούς με ψηλό προφίλ) μπορεί να μην είναι εύκολο να οδηγηθεί το ποδήλατο σε ευθεία γραμμή. Γι’ αυτό πρέπει να γίνονται προσαρμογές και με το αγώνισμα καθ’εαυτό (πρόβες προπόνησης), αλλά και με τον ακριβή εξοπλισμό με τον οποίο θα αγωνιστούμε πριν τον αγώνα. Θα πρέπει δηλαδή να γίνουν προσαρμογές προπόνησης σε σχέση με το ποδήλατο, με τους τροχούς, μέχρι και με το αεροδυναμικό κράνος.
Με την εκκίνηση πρέπει αμέσως να υπολογιστεί η κατεύθυνση του αέρα.
Εφόσον ο άνεμος φυσάει παράλληλα με την διεύθυνση της κίνησης, είτε ευνοϊκός είτε ενάντιος, η ομάδα παραμένει σε ευθεία γραμμή με κανόνα οι αλλαγές να γίνονται πάντα από την ίδια πλευρά. Επίσης, πριν την αλλαγή του αθλητή που οδηγεί εμπρός, καλό είναι να προηγείται μία μικρή επιτάχυνση 3-4 περιστροφών των πεταλιών, ώστε ο πίσω τροχός του πρώτου ποδηλάτη να αποδεσμευτεί από την μπροστινή ρόδα του 2ου ποδηλάτη της ομάδας και κατόπιν να ακολουθήσει η αλλαγή πορείας και το κόψιμο του ρυθμού του ποδηλάτη της αλλαγής. Έτσι αποφεύγουμε περιπτώσεις πτώσεων και οποιονδήποτε λαθών τεχνικής.

omadikh xronometrhsh team time trial road bike (3)

Ο ποδηλάτης της αλλαγής δεν επιβραδύνει πάρα πολύ (περίπου κατά 5χλμ/ώρα) από τον ρυθμό της ομάδας, για να ξανα-επιταχύνει την στιγμή που βρίσκεται στο επίπεδο του 3ου αθλητή του στοίχου, ώστε να τοποθετηθεί εύκολα και γρήγορα στο κολλητήρι της ομάδας πίσω από τον 3ο αθλητή με το μικρότερο ενεργειακό κόστος.
Εάν φυσάει από τα πλάγια, οι αλλαγές γίνονται πάντα από την πλευρά που έρχεται ο άνεμος. Η επιτάχυνση πριν την αλλαγή του 1ου ποδηλάτη της ομάδας καλό είναι να γίνεται πάντα (και ας φαίνεται ανώφελη) για να προλάβει τα πιθανά λάθη του 2ου αθλητή, αλλά και για να γίνει κατανοητή η αλλαγή. Στον πλάγιο αέρα οι αθλητές κολλάνε τον προπορευόμενο αθλητή από την αντίθετη φορά του αέρα ώστε να καλύπτονται. Το ιδανικότερο σημείο είναι εκεί που ο αέρας δεν ακούγεται στα αυτιά μας και που νιώθουμε πως ποδηλατούμε με μεγαλύτερη ευκολία. Ο αέρας χτυπάει τον πρώτο ποδηλάτη, όπου σπάει η φόρα του και κάνει στροβιλισμούς, πράγμα που βοηθάει τους ποδηλάτες που βρίσκονται από πίσω σε κολλητήρι.

plagios aeras road bike

Ο αναβάτης που οδηγεί τον σχηματισμό της ομάδας βρίσκεται συνήθως πιο πάνω από το αερόβιο κατώφλι του. Ο αθλητής που τραβάει και δέχεται την αντίσταση του αέρα μπορεί να παράγει 50-100 Watts παραπάνω (ανάλογα με την ταχύτητα και την αντίσταση του αέρα) και να έχει 10-20 παλμούς/λεπτό παραπάνω από τους υπόλοιπους ποδηλάτες, που κολλάνε. Ο ποδηλάτης που οδηγεί πρέπει να υπολογίζει την πλάγια απόσταση που καλύπτει η 4άδα και πάντα να αφήνει πλάγιο χώρο, ώστε να μην ενοχλεί στην οδήγηση τους συναθλητές του βγάζοντάς τους από το κολλητήρι.

omadikh xronometrhsh team time trial road bike (1)

Είναι πολύ σημαντικό ο ρυθμός της ομάδας να μην έχει αυξομειώσεις, να μην έχει επιταχύνσεις και επιβραδύνσεις σε επίπεδο τερέν. Όσο ανομοιόμορφη και να είναι η σύνθεση της ομάδας όσον αφορά την απόδοση, θα πρέπει να βρεθεί ο σταθερός ρυθμός για την συγκεκριμένη απόσταση, ώστε και η ομάδα να την διανύσει, αλλά και ο αθλητής, που θα σταματήσει το χρονόμετρο στο όριό του χωρίς να ξεπεράσει τις δυνατότητές του, να μην διαλύσει την ομάδα και πέσει ο ρυθμός. Ο αναβάτης που έχει ξεπεράσει τα όριά του θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο στην ουρά του σχηματισμού για να ανακτήσει τις δυνάμεις του. Αυτό γίνεται με αναλογική ποσόστωση του χρόνου που παραμένει κάθε αθλητή της 4άδας επικεφαλής της ομάδας -στην αντίσταση του αέρα.
Παράδειγμα: ο αθλητής Α μπορεί μόνος να διανύσει την απόσταση με 47 χλμ/ώρα,
ο Β με 40 χλμ/ώρα, ο Γ με 43 χλμ/ώρα και ο Δ με 38 χλμ/ώρα.
Όλοι μαζί ως ομάδα θέτουν στόχο τα 44 χλμ/ώρα ως μέση ωριαία ταχύτητα σταθερού ρυθμού. Έτσι ο καλύτερος ποδηλάτης (Α) οδηγεί περισσότερο χρόνο, ώστε η καλύτερη απόδοσή του να εξαντληθεί στον δικό του χρόνο παραμονής ως οδηγός επικεφαλής. Ας πούμε ότι ο Α οδηγεί για 5 λεπτά, ο Β για 2 λεπτά, ο Γ για 3 και ο Δ για 1 λεπτό, με μοναδικό στόχο η ταχύτητα να διατηρείται στα 44 χλμ/ώρα. Κάπως έτσι θα οριστεί η ποσόστωση. Σε περίπτωση που η διαδρομή είναι κατηφορική και η ταχύτητα μεγάλη, η προσπάθεια του πρώτου είναι μεγαλύτερη από αυτή των πίσω (μπορεί οι πίσω να μην κάνουν καθόλου πετάλι), οπότε η ποσόστωση ισχύει σε μικρότερα χρονικά διαστήματα παραμονής μπροστά και άρα οι αλλαγές γίνονται πιο συχνά. Στην ανηφόρα, και όταν ο ρυθμός της ταχύτητας είναι αργός, τα χρονικά διαστήματα μπορούν να μεγαλώσουν.

Αυτό φυσικά είναι μία νόρμα που καθορίζεται πριν τον αγώνα. Κατά την διάρκεια της προσπάθειας όμως πολλά μπορούν να συμβούν: κάποιος ποδηλάτης να μην αισθάνεται καλά, κάποιος άλλος να νιώθει-αποδίδει καλύτερα, μπορεί ο τέταρτος ποδηλάτης να μείνει από την ομάδα, μπορεί να υπάρξει κάποιο τεχνικό πρόβλημα. Κατά την διάρκεια του αγώνα πολλά μπορεί να αλλάξουν, αλλά πάντα ως κανόνα κρατάμε τον μέσο σταθερό ρυθμό που μπορεί να αντέξει η ομάδα, οπότε ανάλογα με την δυναμική των αθλητών μοιράζουμε με ποσόστωση τον χρόνο παραμονής επικεφαλής του καθενός. Το ίδιο ισχύει είτε ο αέρας είναι αντίθετος, είτε είναι ευνοϊκός. Στον αντίθετο αέρα κουράζεται περισσότερο ο οδηγός, ενώ ταυτόχρονα ξεκουράζονται περισσότερο οι πίσω αθλητές. Ο καλός αθλητής εδώ έχει καθήκον να εξισορροπήσει τις αποδόσεις και τον ρυθμό με το να οδηγεί/τραβάει για περισσότερο χρόνο. Έτσι αναλαμβάνει αυτός να οδηγεί και ξεκουράζει συγχρόνως τους υπόλοιπους, ώστε να είναι πιο αποδοτικοί στην συνέχεια.
Στον ευνοϊκό άνεμο η ταχύτητα του οδηγού αυξάνεται και το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους ποδηλάτες. Καλό είναι να μην παρασυρθεί ο οδηγός και διαλύσει την ομάδα. Εδώ θα λειτουργήσει ξανά ο κανόνας της ποσόστωσης, αλλά με πιο μακριές αλλαγές.
Όταν υπάρχουν μεγάλες διαφορές επιπέδου απόδοσης στην ομάδα, βολεύει περισσότερο ο αντίθετος άνεμος, για να μείνει ενωμένη η ομάδα. Αναλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της οδήγησης ο καλύτερος αθλητής, με τον αντίθετο άνεμο η ταχύτητα δεν είναι μεγάλη και το κολλητήρι για τους υπόλοιπους αθλητές είναι ευνοϊκότερο.

omadikh xronometrhsh team time trial road bike (4)

Συνήθως ο αγώνας ξεκινάει πάντα με ρυθμό αναγνωριστικό για το πρώτο 1/4 της διαδρομής, ώστε να δέσει η ομάδα και να βρεθούν οι ποσοστώσεις και ο τρόπος αλλαγών, και συνεχίζεται με κανονικό ρυθμό στα επόμενα 2/4 της διαδρομής. Στην συνέχεια, αυξάνει ή συνεχίζει με τον ίδιο ρυθμό τόσο που ίσως κάποιοι και λόγω έλλειψης αντοχής να μην τον αντέχουν. Στο τελευταίο 1/4 έχει καθήκον να γνωρίζει τα όριά της, να κουράσει πλέον τον τρίτο ή τον τέταρτο αθλητή της ομάδας, να φτάσει στα όρια, με στόχο η κούραση και ο πόνος να καταμεριστεί το ίδιο σε όλους τους αθλητές. Όσο καλά και να το πετύχει αυτό πάντα θα υπάρχει η αξιολόγηση των αθλητών της ομάδας, οπότε πρέπει να πιέσει τον 3ο αθλητή (αθλητή που σταματάει το χρονόμετρο) να φτάσει νωρίτερα στην γραμμή τερματισμού.
Αρκετές φορές ο δυνατός ρυθμός και οι υψηλές προσδοκίες «σπάει» την ομάδα (χάνει το πλεονέκτημα του κολλητηριού ο 3ος αθλητής) και έτσι χάνουν πολύτιμο χρόνο, τις περισσότερες φορές περισσότερο από αυτόν που θα έχαναν άμα θα οδηγούσαν ρυθμικά στα κανονικά τους επίπεδα.
Στο τελευταίο κομμάτι σε περίπτωση που η ομάδα χρειαστεί να κόψει ρυθμό για τον τέταρτο ποδηλάτη, δεν το κάνει και συνεχίζει με τρεις. Κάποιες ομάδες μπορεί να «θυσιάσουν» τους ασθενέστερους αναβάτες (δίνοντάς τους τον ρόλο του οδηγού του σχηματισμού από την αρχή), ώστε να διατηρήσουν γρηγορότερο ρυθμό. Σε περίπτωση που χάσει η ομάδα τον τρίτο αθλητή (λάθος τακτικής), κόβει λίγο ρυθμό, τον περιμένει και ξανασυνεχίζει. Εξάλλου βρισκόμαστε στο τελευταίο κομμάτι και ο τερματισμός είναι κοντά. Ο τρίτος αθλητής θα πρέπει να ξεπεράσει τα όριά του για να μην «κρεμάσει» την ομάδα.

Γι’ αυτό και λένε πως το ομαδικό χρονόμετρο είναι από τα χειρότερα αγωνίσματα, όπου δεν τρέχεις για τον εαυτό σου, αλλά έχεις έναν ανώτερο σκοπό, την ομάδα. Πρέπει να -και θα- ξεπεράσεις τα όριά σου, ειδικά εάν είσαι ο τρίτος στην απόδοση αθλητής της ομάδας. Όλα αυτά όμως γίνονται πιο ήπια εάν και εφόσον ο ρυθμός και η ποσόστωση χρόνου επικεφαλής είναι σωστά και αρμονικά κατανεμημένα. «Τρέχουμε καλά το ομαδικό χρονόμετρο» σημαίνει πως όλα τα μέλη της ομάδας (παρόλο το άνισο επίπεδό τους) δέχθηκαν σχεδόν την ίδια καταπόνηση.

Previous Article

Μπορείτε να βρείτε τι διαφορετικό έχει το ποδήλατο πίστας της Ολυμπιακής Ομάδας των Η.Π.Α;

Next Article

Μπορείτε να φανταστείτε πόσο ανθεκτικό είναι ένα BMX από μπαμπού; (video)

Μπορεί επίσης να σας αρέσει

Σχόλια