Αρκετές φορές όταν είμαστε επάνω στο ποδήλατο δεν μπορούμε να σκεφτούμε πόσο πολύπλοκος μηχανισμός είναι. Οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι είναι δύο ρόδες, 4 γρανάζια και μια αλυσίδα. Τόσα βέβαια μπορούμε να κατανοήσουμε τόσα βλέπουμε. Πως έπεσε το μάτι μας σε ένα βίντεο για το πως κατασκευάζονται τα ρουλεμάν και αμέσως μετά καταλάβαμε ότι χωρίς αυτά, το ποδήλατο δεν θα πήγαινε πουθενά.
Βρίσκονται στις ρόδες, στην μεσαία τριβή, στα πετάλια, στον λαιμό, στους συνδέσμους των ποδηλάτων με αναρτήσεις. Βρίσκονται με λίγα λόγια παντού. Πρώτα όμως, ας δούμε πως φτιάχνονται.
Ας μάθουμε και λίγες παραπάνω πληροφορίες για τα ρουλεμάν.
Ο εφευρέτης των ρουλεμάν, ήταν ο Leonardo da Vinci ενώ τα πρώτα ρουλεμάν ήταν ξύλινα. Βέβαια τότε δεν υπήρχαν απαιτητικές εφαρμογές. Σήμερα πλέον υπάρχουν χιλιάδες τύποι ρουλεμάν για ότι χρήση μπορεί να φανταστεί ο καθένας. Για το ποδήλατο, για το αυτοκίνητο, την μηχανή, το πλυντήριο ρούχων τους σκληρούς δίσκους κ.ά.
Η ποιότητα ενός ρουλεμάν βαθμολογείται από τον βαθμό ABEC, το οποίο είναι η ακρίβεια κατασκευής των εδράνων που κυλούν οι μπίλιες σε χιλιοστά του χιλιοστού. Τα κλειστά ρουλεμάν είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος στην ποδηλατική βιομηχανία. Ο βαθμός ABEC «Annular Bearing Manufacturers Association», είναι μια επιτροπή που έχει θέσει τα πρότυπα στην κατασκευή των ρουλεμάν. Όταν λέμε κλειστό ρουλεμάν, αναφερόμαστε σε μια «κατασκευή» με μπίλιες, γράσο και δακτυλίδια απομονωμένα από το εξωτερικό περιβάλλον με κάποιου είδους προστασία -τσιμούχα. Αυτά συνήθως τοποθετούνται στο ποδήλατο με πίεση. Ο βαθμός ABEC αναφέρεται στην ακρίβεια κατασκευής από τα έδρανα κύλισης που κυλάνε οι μπίλιες, αλλά όχι στις μπίλιες. Αναλόγως την ακρίβεια της κατασκευής χωρίζονται σε 4 κατηγορίες. ABEC 1, ABEC 3, ABEC 5 και την υψηλότερη κατηγορία ABEC 7.
ABEC 1: είναι το χαμηλότερο επίπεδο κατασκευής των εδράνων που απλά θεωρούνται ακριβείας. Τα ρουλεμάν ABEC 1 καθορίζονται από 3 μεταβλητές.
Bore: Εσωτερική διάμετρος του ρουλεμάν
Radial Run Out: Η κυρτότητα των εδράνων και
Ring Width Varation: Η συνοχή του πλάτους μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών δακτυλίων του ρουλεμάν. Όσο πιο συνεπές αυτή η μέτρηση, τόσο πιο ομαλά το ρουλεμάν γυρνάει και τόσο μεγαλύτερη ακρίβεια έχει.
ABEC 3: Βαθμολογούνται με τις ίδιες διαστάσεις όπως και τα ABEC 1 αλλά με αυστηρότερες ανοχές. Αν για παράδειγμα ένα ρουλεμάν ABEC 1 έχει διαφορά 0,0003mm στο Radial Run Out, τότε το αντίστοιχο ABEC 3 ρουλεμάν θα πρέπει να έχει 0,0002mm διαφορά.
ABEC 5: Όχι μόνο έχουν ακόμη πιο αυστηρές ανοχές στις παραπάνω μεταβλητές, αλλά θα πρέπει επίσης να συμμορφώνονται εσωτερικά του ρουλεμάν οι διαστάσεις με αυτές που έχουν τεθεί σαν πρότυπο από την ABEC. Οι πρόσθετες αυτές ανοχές παρέχουν μεγαλύτερη ακρίβεια και χαμηλότερη αντίσταση κύλισης. Η διαφορά μεταξύ ενός ρουλεμάν ABEC 3 και ABEC 5 είναι αισθητή και γι’ αυτό γίνεται η χρήση τέτοιων ρουλεμάν σε πολλές εφαρμογές στα ποδήλατα.
ABEC 7: Ακόμη πιο αυστηρές ανοχές, αλλά στα ποδήλατα δεν βρίσκουν κάποια ουσιαστική χρήση καθώς οι στροφές που γυρνάνε τα ρουλεμάν είναι πάρα πολύ χαμηλές. Διαφορές θα υπήρχαν αν οι στροφές ξεπερνούσαν τις 15,000 rpm.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό που έχει άμεσο αντίκτυπο στην ομαλότητα κύλισης ενός ρουλεμάν είναι το μέγεθος και η ποιότητα από τις μπίλιες. Για ίδιων διαστάσεων ρουλεμάν, αυτό που εσωτερικά έχει μεγαλύτερες (σε διάμετρο) μπίλιες -άρα και λιγότερες σε αριθμό- γυρνάει πιο ομαλά και πιο εύκολα με την ίδια δύναμη.
Πέρα όμως από την βαθμολόγηση κατά ABEC, σημαντικότατο ρόλο παίζει και το υλικό καθώς και η σκληρότητα του. Για παράδειγμα, τα πλήρως κεραμικά ρουλεμάν -που εκτός από τις μπίλιες, έχουν και κεραμικά έδρανα- θέλουν λιγότερη λίπανση, είναι ελαφρύτερα, έχουν μικρότερη αντίσταση κύλισης και μεγαλύτερη αντοχή σε σύγκριση με ίδιας ποιότητας ατσάλινο ρουλεμάν. Αυτό συμβαίνει γιατί το κεραμικό είναι πολύ πιο σκληρό από το ατσάλι.
Έπειτα υπάρχουν τα υβριδικά κεραμικά ρουλεμάν, που είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος «κεραμικών» ρουλεμάν στον χώρο του ποδηλάτου. Εδώ έχουμε κεραμικές μπίλιες, αλλά ατσάλινα έδρανα.
Τέλος υπάρχουν τα «απλά» ατσάλινα ρουλεμάν, που οι μπίλιες και τα έδρανα είναι ατσάλινα.
Συνοψίζοντας, δεν μας ενδιαφέρει μόνο το υλικό του ρουλεμάν αλλά και η ποιότητά του. Ένα ατσάλινο ρουλεμάν ABEC 7 θα κυλάει πιο ομαλά και πιο εύκολα, σε σύγκριση με ένα κεραμικό ABEC 5. Επίσης προσπαθούμε να βρούμε ρουλεμάν με μεγαλύτερες (σε διάμετρο) μπίλιες καθώς έχουν μικρότερες φθορές.
- Tags: ceramic, stainless steel, ανοξείδωτα, ατσάλινα, γράσο, κατασκευή, κεραμικά, ποιότητα, ρουλμάν
